Türkiye ekonomisinin kronik sorunu olan enflasyona dair kapsamlı bir analiz sunan Dr. Mahfi Eğilmez, enflasyonun yalnızca tek bir etkene bağlanamayacağını vurguladı. Eğilmez, fiyat istikrarsızlığına yol açan sorunları beş ana başlık altında topladı:
Para Arzı Baskısı: Dolaşımdaki para miktarının, hedeflenen enflasyon ve ekonomik büyüme oranlarının toplamını aşan bir hızda artması.
Döviz Kuru Etkisi: Kurun yükselmesiyle birlikte ithal girdi maliyetlerinin ve üretim maliyetlerinin artması.
Üretim Girdileri: Üretim araçları ve girdilerinin fiyatlarındaki genel artışlar.
Beklenti Yönetimi: Geleceğe ilişkin ekonomik beklentilerin bozulması ve bu durumun fiyatlama davranışlarına yansıması.
Mali Denge: Bütçe dengesinin gelirler aleyhine gelişerek yüksek açık vermesi.
Para arzının, nakit para (kâğıt ve madeni) ile vadeli ve vadesiz mevduatlardan oluşan para stoku olduğunu belirten Eğilmez, bu stokun artışının temel mekanizmalarını açıkladı:
TCMB'nin Rolü: Merkez Bankası'nın, ekonominin genel ihtiyacını gözeterek dolaşımdaki nakit para miktarını artırması. Eğilmez, bu artışın mutlaka hedeflenen enflasyon ve büyüme oranının toplamıyla uyumlu olması gerektiğini ifade etti.
Bankaların Kaydi Para Yaratması: Ticari bankaların kabul ettikleri mevduatlar karşılığında kredi açmaları ve bu kredi döngüsünün bankacılık sistemi içinde tekrarlanması yoluyla kaydi (yazılı) para miktarının artması.
Dr. Eğilmez, enflasyonu tetikleyen para arzını TCMB'nin kontrol altına alabileceği araçları da sıraladı:
Nakit Kontrolü: TCMB, dolaşıma çıkardığı veya çektiği para miktarı ile piyasadaki nakit arzını istenen düzeyde tutabilir.
Zorunlu Karşılıklar: Zorunlu karşılık oranlarının yükseltilmesi veya düşürülmesi, bankaların kredi yaratma gücünü doğrudan etkileyerek kaydi parayı kısıtlar.
Kredi Kısıtlamaları: Banka kredilerine miktar ve kullanım alanı bazında kısıtlamalar getirilmesi, para arzının hızını yavaşlatır.
Eğilmez, TCMB dışında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) gibi diğer finansal kurumların da bu alanda ek önlemler getirebileceğine dikkat çekti.