Damacana su lüks oldu

Ambalajlı su piyasasında son bir yılda yaşanan fiyat artışları, vatandaşın bütçesini ciddi biçimde zorlamaya başladı. Özellikle damacana su fiyatlarında adeta “zam yağmuru” yaşanıyor. İstanbul’da 19 litrelik bir damacananın resmi satış tarifesi 110 lira olmasına rağmen, fiyatlar 135 liradan başlayıp 195 liraya kadar çıkıyor.

BİR YILDA EN AZ YÜZDE 50 ZAM

Bazı markalar son bir yılda iki, hatta üç kez zam yaptı. Ev teslimiyle satılan 19 litrelik damacana suyun fiyatı markasına göre 135 ile 190 lira arasında değişiyor. Üstelik elinizde boş damacana yoksa, yeni bidon için 250 ila 300 lira arasında ücret talep ediliyor. 5 litrelik sular 25–75 lira, 1,5 litrelikler 15–35 lira arasında satılırken; küçük şişelerde fiyat farkı markalara göre daha da büyüyor.

SUYUN GERÇEK MALİYETİ YÜZDE 3’Ü GEÇMİYOR

Araştırmalara göre satılan bir damacananın içindeki suyun gerçek maliyeti toplam fiyatın yalnızca yüzde 1 ila 3’ünü oluşturuyor. Yani 150 liraya satılan suyun gerçek değeri 1,5 ila 3 lira civarında. Geri kalan tutar ise ambalaj, nakliye, personel, reklam ve pazarlama giderlerine gidiyor. Ancak akaryakıt fiyatlarında son dönemde ciddi bir artış olmamasına ve personel maaşlarının büyük ölçüde sabit kalmasına rağmen, sektör genelinde fiyatlar hızla yükselmeye devam ediyor.

RESMÎ TARİFE RAFLARDA YOK

İstanbul Sucular ve Meşrubatçılar Odası verilerine göre 19 litrelik damacananın satış fiyatı 110 lirayı aşmamalı. Fakat bugün piyasada bu tarifeye uyan neredeyse hiçbir marka kalmadı. Oda Başkanı Ahmet Turan Akkaya, “Bu zamların hiçbir gerekçesi yok. Konuyu Ticaret Bakanlığı’na şikâyet ettik” diyerek tepki gösterdi.

YABANCI ŞİRKETLER PİYASAYI KONTROL EDİYOR

Türkiye Gazetesi’nin haberine göre, Türkiye’deki ambalajlı su pazarının büyük bölümü yabancı markaların elinde. Akkaya, “İçme suyu gibi stratejik bir ürünün yabancıların kontrolünde olması hem sağlık hem de fiyat açısından riskli. Pazarın önemli kısmını yabancılar yönetiyor, fiilen tarifeyi onlar belirliyor” ifadelerini kullandı.

CEZALAR CAYDIRICI OLMADI

Rekabet Kurumu geçtiğimiz mayıs ayında iki büyük su şirketine, ortak fiyat politikası belirledikleri gerekçesiyle toplam 26 milyon TL ceza kesti. Ancak uzmanlara göre bu miktar, dev şirketlerin ciroları karşısında caydırıcı olmaktan çok uzak. Sektör temsilcileri, fiyat rekabetinin yerini “sessiz bir kartel düzeni”nin aldığını savunuyor.

HİJYEN VE HİZMET KALİTESİ DE ŞİKÂYET KONUSU

Zamların yanı sıra son dönemde hijyen sorunları da artıyor. Vatandaşlar, bazı markaların dönüşümlü damacana sisteminde yeterli temizlik yapmadığını, yosunlu ve kötü kokulu bidonların teslim edildiğini belirtiyor. Artan iş yükü nedeniyle kuryelerin bu işi artık tercih etmemesi de teslimatlarda gecikmelere yol açıyor.

RESTORANLARDA SUYA ALTIN DEĞERİ

Restoran ve kafelerde satılan küçük şişe suların fiyatları da şaşkınlık yaratıyor. 330 mililitrelik bir suyun 30 ila 90 lira arasında değiştiği görülüyor. Aksaray’da iki küçük suya 170 lira istenmesi üzerine işletmeye ceza kesilmesi, fahiş fiyat uygulamalarını yeniden gündeme taşıdı. Bakanlığın ülke genelinde denetim başlattığı bildirildi.

Eve sipariş verilen damacana sular 150 lirayı geçerken, toptancılardan “gel-al” yöntemiyle alınan suyun fiyatı 35 liraya kadar düşüyor. Aradaki büyük fark, tüketicilerde “zam” yerine “teslimat ve hizmet bedeli” adı altında fazladan ücret alındığı düşüncesini güçlendiriyor.