Gençler ve öğrenciler en umutsuz kesim

İstanbul Ekonomi Araştırma ve Danışmanlık, Nisan 2025 Türkiye Raporu araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Ekonomideki gelişmeleri, yaş, çalışma şekilleri ve siyasi görüşe göre değerlendiren rapor, 2-7 Nisan tarihleri arasında 2 bin kişi ile yapılan anketin sonucunda hazırlandı.

Çalışmada, “Bugün itibari ile ekonominin nasıl olduğunu düşünüyorsunuz?” sorusuna verilen cevaplarda geçen aya göre olumsuz değerlendirmelerde bariz bir düşüş yaşandığı görüldü.

Katılımcıların yüzde 69’u nisan ayında ekonominin güncel gidişatı hakkında çok kötü/ kötü yorumunda bulunurken, bir önceki ay bu oran yüzde 74 olmuştu. Ekonominin “Ne iyi ne kötü” olduğunu düşünenler önceki aya göre neredeyse aynı kalarak yüzde 16 oldu. Katılımcıların yüzde 14’ü ise güncel ekonomik durumun “çok iyi/ iyi” olduğu görüşünde olurken, önceki aya göre bu oran 5 puan arttı.

Siyasi görüşlere göre ekonomi nasıl görülüyor?

 “Ekonominin bu gününü nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna verilen yanıtların parti bazındaki değişiminde Nisan 2025 verilerine göre, MHP seçmeninde olumsuz yanıtların, bu ay yeniden yükselişe geçtiğini görülürken, AK Parti seçmeninde olumsuz yanıt oranı yüzde 39,4 oldu.

Ekonomi algısı muhalefet partileri seçmenlerinde uzun süredir yüksek seviyelerde seyrederken, CHP seçmeninde bu oran yüzde 94,8, DEM Parti seçmeninde yüzde 94,0, İYİ Parti seçmeninde ise yüzde 90,7 seviyesinde oldu.

Yaş gruplarına göre ekonomi nasıl?

“Ekonominin bugününü nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna verilen yanıtların yaş grupları bazında değişimi incelendiğinde, son dönemdeki en belirgin farklılıklardan biri görüldü.

18- 34 yaş grubunda ekonomiyi olumsuz değerlendirenlerin oranı yüzde 73,2 olarak gerçekleşirken, bu oran 35-54 yaş grubunda yüzde 68,1 ve 55 yaş ve üzeri katılımcılarda yüzde 67,1 olarak ölçüldü. Bu durum, ekonomik memnuniyetsizliğin gençler arasında diğer yaş gruplarına göre daha yüksek olduğunu gösterirken, geçen aylarda tüm yaş gruplarında mevcut ekonomiye dair olumsuz değerlendirmelerin arttığı gözlemlenmişti. Ancak Nisan 2025 itibariyle bu artış özellikle gençler arasında daha net biçimde ortaya çıkmış durumda. Genel düşüş trendine rağmen gençler, ekonomik algıda hala bariz bir ayrışmış kötümserliğe sahip oldukları dikkat çekti.

Vatanda eğitim durumuna göre ekonomiyi nasıl görüyor?

“Ekonominin bu gününü nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna verilen yanıtların eğitim seviyesi bazında değişimine göre, en dikkat çekici değişim üniversite ve üzeri eğitim düzeyine sahip katılımcılarda yaşandı.

Nisan 2025’te üniversite ve üzeri eğitim düzeyindeki bireylerin yüzde 76,1’i ekonominin mevcut durumunu “çok kötü/kötü” olarak değerlendirdi. Bu oran, lise mezunlarında yüzde 71,2, ilköğretim ve altı grupta ise yüzde 64,5 olarak ölçüldü. Eğitim seviyesi arttıkça ekonomiye dair memnuniyetsizliğin de arttığı görüldü.

Geçtiğimiz aylarda ilköğretim ve altı grubunda olumsuz değerlendirmelerde belirgin bir azalış

Gözlenirken, nisan ayında bu grupta görece daha belirgin bir azalış yaşandı. 2022’nin ilk yarısı ile 2024 yılı boyunca eğitim grupları arasında ekonomiye dair olumsuz değerlendirmeler birbirine yaklaşırken, Nisan 2025 itibariyle bu fark yeniden açılmış göründü.

Ekonomi en çok öğrenciler için kötü

İstihdam gruplarına bakıldığında çoğunluk ekonomi “çok kötü/kötü” olarak değerlendirilirken, olumsuz değerlendirme yapanların en yüksek olduğu grup yüzde 83 ile öğrenciler oldu. Bu oranı yüzde 73 ile günlük ve özel sektör çalışanları takip ederken, yüzde 64 ile memurlar ve yüzde 63 ile işverenler olumsuz değerlendirmenin en düşük olduğu istihdam grupları oldu.

Ekonomide beklentiler

Gelecek 1 yıl içinde ekonomiden beklentiler sorula katılımcıların yüzde 51,2’si “çok daha kötü/daha kötü” olacağını düşündüğünü belirtti. Aralık 2024’te görülen yüzde 56’lık zirve sonrası başlayan düşüş eğilimi devam ederken, “Ekonomi değişmeyecek” diyenlerin oranı ise bu ay yüzde 25,2 olarak ölçüldü. Bu oran, geçtiğimiz aya kıyasla anlamlı bir değişiklik göstermese de kararsızlık eğiliminin sürdüğünü ortaya koydu.

Ekonominin önümüzdeki yıl “çok daha iyi/daha iyi” olacağını düşünenlerin oranı ise yüzde 23,7 olurken, iyimserlikte hafif bir toparlanma gözlemlendi. Genel olarak, Nisan 2025 itibariyle katılımcıların çoğunluğu ekonomik geleceğe dair karamsar bir tutum sergilemeye devam etse de bu karamsarlık son aylarda bir miktar gerileyerek, iyimserlikte ise sınırlı da olsa toparlanma işaretleri olduğu görüldü.

Enflasyon beklentileri

Gelecek yıl enflasyon beklentilerinin sorulduğu katılımcıların yüzde 36’sı 2025 Aralık ayı için yıllık enflasyon oranına dair bir tahminde bulunamadı. Geri kalan çoğunluk yüzde 64 oranında net bir beklenti ifade ederken, katılımcıların son 5 ayda enflasyon beklentisi dalgalı seyretti.

Aralık 2024’te yüzde 64,6 seviyesinde ölçülen yıllık enflasyon beklentisi, Ocak 2025’te 6 puanlık ciddi bir düşüşle yüzde 58,6’ya geriledi. Geçtiğimiz ay yüzde 59,8 olarak ölçülen enflasyon beklentisi bu ay yaklaşık 1,5 puan artarak yüzde 61,2 oldu.

Geçinebiliyor musunuz?

Katılımcıların gelirlerinin alım gücüne yönelik “Geçinebiliyor musunuz?” sorusuna yüzde 52 oranındaki çoğunluğu nisan ayında gelirinin giderini karşılamadığını söyledi. Bu oran mart ayına göre 3 puan azalış gösterdi.

“Gelirim giderimi ucu ucuna karşıladı” yanıtı nisan ayında yatay bir eğilim göstererek yüzde 30 seviyesinde sabit kalırken, “Gelirim giderimi fazlasıyla karşıladı” ve “gelirim giderimin üzerinde oldu” yanıtını veren katılımcılarda da nisan ayında yukarı yönlü bir değişim görüldü.