-
Bist100 10.746,98 TL
-
Dolar 40,59 TL
-
Euro 47,10 TL
-
G.Altın 4.394,42 TL
-
Ç.Altın 7.018,29 TL
Türkiye'nin dijital dış ticaret dengesi, 2025 yılının ilk altı ayında alarm verdi. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, yılın ilk yarısında yerli kartlarla yurtdışından yapılan online harcamalar, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 65 artarak 155 milyar 381 milyon TL’ye ulaştı. Böylece e-ithalat tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.
Aynı dönemde, yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan online harcamalar ise yalnızca yüzde 7,4 oranında artarak 83 milyar TL’ye yükseldi. Geçtiğimiz yılın tamamında 158 milyar TL olarak gerçekleşen e-ihracatın, bu yıl aynı ivmeyi yakalayamadığı görüldü. Buna karşılık, geçen yıl 218 milyar TL olan e-ithalatın bu yılın ilk yarısında sergilediği artış, dış ticaret farkını ciddi şekilde büyüttü.
2024 yılında yaklaşık 16 milyar TL olan online dış ticaret açığı, bu yılın ilk altı ayında 71 milyar TL’ye çıktı. Bu artış, yüzde 346 oranında bir yükselişe işaret ediyor. Başka bir ifadeyle dijital dış ticaret açığı bir yılda 4,4 katına ulaştı.
Ekonomim'den Yener Karadeniz'in haberine göre; online dış ticaret verileri yalnızca harcama miktarlarında değil, işlem adetlerinde de dengesizliğe işaret etti. Ocak-Haziran döneminde yurtdışından yapılan online ithalat işlem adedi yüzde 23,1 artışla 178,5 milyon adede yükseldi. Öte yandan, yabancı kartlarla Türkiye’den yapılan online alışveriş sayısı yüzde 36 oranında gerileyerek 14 milyon adede düştü. Böylece, işlem adedi bakımından online ithalat, online ihracatın yaklaşık 13 katına çıktı.
Uzmanlar, bu dengesizliğin nedenleri arasında yerli e-ticaret platformlarının küresel pazarlarda yetersiz kalmasından ziyade, yabancı platformların ülkelerinden aldıkları yoğun devlet desteklerinin etkili olduğunu belirtiyor.
Özellikle Çin merkezli e-ticaret platformları Temu ve Shein’in dünya genelindeki hızlı yükselişi, sadece fiyat stratejilerine değil, aynı zamanda Çin hükümeti tarafından sağlanan çeşitli desteklere dayanıyor. Bu destekler arasında lojistik sübvansiyonlar, düşük faizli krediler, vergi avantajları ve hızlı gümrük süreçleri gibi kalemler yer alıyor.
Çin’in “eWTP” (Electronic World Trade Platform) adı verilen sınır ötesi e-ticaret stratejisi kapsamında uygulanan bu teşvikler, Temu ve Shein gibi şirketlerin küçük siparişlerde bile oldukça düşük navlun ücretlerinden faydalanmasını sağlıyor. Bazı ülkelere uygulanan vergi muafiyetleri de bu şirketlerin rekabet gücünü artırıyor. Çin’deki özel ekonomik bölgelerde faaliyet gösteren bu firmalar, üretimden paketlemeye kadar birçok aşamada teşvik alıyor. Bu sistem sayesinde söz konusu şirketler, kısa sürede dünya çapında en çok indirilen alışveriş uygulamaları arasına girdi.
Türkiye, e-ithalatı dengelemek amacıyla son dönemde çeşitli önlemler aldı. 2024 yılında yurtdışından yapılan gümrüksüz alışveriş sınırı 150 Euro’dan 30 Euro’ya düşürüldü. Avrupa Birliği ülkelerinden gelen siparişlerde gümrük vergisi yüzde 30’a, diğer ülkelerden gelenlerde ise yüzde 60’a çıkarıldı.
1 Mart 2025’te yürürlüğe giren düzenlemeyle birlikte, ürünlerin kargo ve sigorta ücretleri de ürün kıymetine dahil edilerek vergilendirilmeye başlandı. Bu uygulama, daha fazla paketin gümrük vergisine tabi olmasına neden oldu.
Ayrıca 1 Nisan 2025’te yürürlüğe giren yeni E-Ticaret Yönetmeliği kapsamında, yurtdışında faaliyet gösteren ancak Türkiye’de satış yapan e-ticaret platformlarına temsilcilik açma zorunluluğu getirildi. Bu düzenleme çerçevesinde, Çin merkezli Temu’nun Türkiye’de ofis açma kararı aldığı açıklandı.
Online ithalatın en yoğun yapıldığı ürün grupları da dikkat çekici. BKM verilerine göre, turizm harcamaları (uçak bileti, otel, hizmet vb.) hariç tutulduğunda en çok harcama yapılan ilk dört kategori market, eğitim ve kırtasiye, elektronik ve giyim ürünleri oldu.
2025 yılının ilk yarısında market alışverişleri 8,2 milyar TL, eğitim ve kırtasiye ürünleri 7,3 milyar TL, elektronik ürünler 6,3 milyar TL, giyim harcamaları ise 3,3 milyar TL seviyesinde gerçekleşti.
