-
Bist100 10.087,12 TL
-
Dolar 39,83 TL
-
Euro 46,93 TL
-
G.Altın 4.284,21 TL
-
Ç.Altın 6.852,92 TL
ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye saatiyle dün gece Beyaz Saray’da yaptığı açıklamayla, ABD'nin yüzyılı aşkın süredir uyguladığı ticaret politikasında tarihi bir kopuşa imza attı. Yeni “karşılıklılık esaslı” tarifelere göre, Çin’den ithal edilen ürünlere yüzde 34, Hindistan’a yüzde 27, Japonya’ya yüzde 24 ve Avrupa Birliği’ne yüzde 20 oranında ek gümrük vergisi getirilecek. Hemen hemen tüm ticaret ortakları en az yüzde 10’luk vergiye tabi tutulacak.
The Economist dergisinin haberine göre bu karar, modern dönemde ABD'nin yaptığı en zararlı ve gereksiz ekonomik hata olarak değerlendiriliyor.
Trump'ın açıklamasına göre Kanada ve Meksika yeni tarifelerden muaf tutulacak. Ancak genel vergi yükü, ABD’yi Büyük Buhran öncesi seviyelere geri götürüyor. Toplamda Çin'e uygulanan vergi yüzde 65’e yükselmiş durumda. Trump bu günü “Amerikan tarihinin en önemli günlerinden biri” olarak nitelese de, The Economist, bunun ABD’nin küresel ticaret düzeninden tamamen kopuşu anlamına geldiğini vurguluyor.
Trump, konuşmasında 1930’ların Büyük Buhranı’nı tarifelerin kaldırılmasına bağladı ve Smoot-Hawley yasasını yeterince erken çıkmadığı için eleştirdi. Oysa iktisat tarihi bunun tam tersini gösteriyor: O dönemde uygulanan gümrük vergileri krizi derinleştirmişti. Asıl refahı sağlayan şey, son 80 yılda adım adım indirilen tarifeler ve küresel ticaretin genişlemesiydi.
Ekonomik olarak da Trump’ın açıklamaları gerçekle örtüşmüyor. Ticaret açığını kapatmak için tarifelere ihtiyaç olduğunu savunan Trump’a göre açık, ABD’den yabancı ülkelere “servet transferi” anlamına geliyor. Ancak bu açık, Amerikalıların tasarruf oranlarının yatırımların gerisinde kalmasından kaynaklanıyor ve son 30 yıldır ABD ekonomisi, bu açığa rağmen G7 ülkelerinin çoğundan daha hızlı büyüdü.
Trump, vergilerin ülkelerin ABD’ye uyguladığı tarifelere, döviz manipülasyonuna ve KDV gibi unsurlara göre hesaplandığını iddia etse de, The Economist, bu oranın aslında ülkelerle olan ikili ticaret açığına göre rastgele belirlendiğini aktarıyor. Örneğin Vietnam'dan ithal edilen ürünlere yüzde 46 oranında vergi uygulanacak. Nike’ın hisse senedi bu açıklama sonrası yüzde 7 değer kaybetti.
Bu politikaların ABD’li tüketicilere daha pahalı ürünler, daha az seçenek ve üreticilere rekabetten uzak, hantallaşmış bir yapı getireceği vurgulanıyor. Küresel piyasalar da bu gelişmeden etkilenecek. Ancak The Economist, diğer ülkelerin Trump’a misilleme yaparken dikkatli olması gerektiğini belirtiyor. Zira misillemeler, Trump’ın geri adım atmasından ziyade daha da sertleşmesine yol açabilir. Tıpkı 1930’larda olduğu gibi, sonuçları yıkıcı olabilir.
Trump’ın politikalarına karşı en güçlü yanıtın, ülkeler arasında daha fazla ticari iş birliğiyle verilmesi gerektiği ifade ediliyor. Avrupa Birliği, Güney Kore, Norveç ve CPTPP (Kapsamlı ve İlerici Trans-Pasifik Ortaklığı) üyeleri birlikte küresel ithalat talebinin yüzde 34’ünü oluşturuyor. ABD ithalatının küresel payı ise sadece yüzde 15.
Çin’le iş birliği ise ayrı bir başlık. Çin’in devlet destekli şirket yapısı ve geçmişte uyguladığı fiyat kırıcı ihracat politikaları Batı’da hâlâ şüpheyle karşılanıyor. Bu nedenle Çin'in, ticaret sistemine daha adil şekilde entegre olması için iç talebe dayalı büyümeyi artırması ve yatırım karşılığı teknoloji paylaşımı gibi öneriler gündeme gelebilir.
Trump’ın bu kararı kolay uygulanabilir ama büyük bedeller taşıyan bir adım olarak görülüyor. Küresel ekonomi daha entegre bir yapıya yönelmekteyken, duvarlar örmek sadece kısa vadeli siyasi kazançlar sağlıyor. The Economist, “Trump’ın yarattığı yıkım kaçınılmaz olabilir ama bu, onun çılgınlığının kalıcı olacağı anlamına gelmez” diyerek umudunu koruyor.
