Türkiye’de artan konut fiyatları ve kira giderleri, hane halkı bütçesi üzerinde giderek daha büyük bir yük oluşturuyor. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Türkiye’nin konut harcamalarına Avrupa’nın en fazla bütçe ayıran ülkelerinden biri haline geldiğini ortaya koyuyor.
Yüksek enflasyon, artan inşaat maliyetleri ve kiralardaki sert yükseliş, Türkiye’de konut harcamalarının toplam gelir içindeki payını son yıllarda dikkat çekici şekilde artırdı. 2018’de yüzde 18,2 olan konut harcamalarının hane halkı gelirine oranı, 2024 itibarıyla yüzde 21,1’e çıktı. Bu oranla Türkiye, Avrupa’da 25 ülke arasında en yüksek konut harcaması yapan beşinci ülke konumuna yükseldi.
TÜİK’in hane halkı tüketim harcamaları verileri de konut giderlerinin yükünü doğruluyor. 2023 yılında Türkiye’de konut ve kira harcamalarının toplam tüketim içindeki payı yüzde 23,9’a ulaştı. Bu oran, 2022’de yüzde 22,4 seviyesindeydi.
Konut harcamaları yalnızca kira ya da kredi ödemeleriyle sınırlı değil. Elektrik, su, doğalgaz ve bakım-onarım giderleri gibi kalemler de bu yükü artırıyor. Özellikle dar gelirli kesimler için bu harcamalar temel tüketim bütçesini domine ediyor ve tasarruf ya da sosyal harcamalara alan bırakmıyor.
Eurostat verilerine göre, Türkiye konut harcamalarının gelir içindeki oranı açısından Avrupa’da Danimarka (%26,6), İsveç (%24,6), Almanya (%24,5) ve Çekya’nın (%22,1) ardından beşinci sırada yer aldı. Türkiye'yi, Finlandiya (%20,9), Hollanda (%20,5) ve Estonya (%19,5) gibi ülkeler izliyor.
Listenin en alt sıralarında ise Hırvatistan (%13), İtalya (%13,6) ve Slovenya (%13,6) yer alıyor. Bu ülkelerde konut harcamalarının hane halkı gelirine oranı Türkiye’nin oldukça altında seyrediyor.
Kuzey Avrupa ülkelerinde konut harcamalarının yüksek olmasında ısınma giderlerinin etkisi büyük. Özellikle Danimarka ve İsveç gibi ülkelerde soğuk iklim koşulları nedeniyle ısınma maliyetleri, konut harcamalarının genel bütçeye oranını yükseltiyor. Buna karşın bu ülkelerin yüksek refah seviyesi, konut yükünü daha katlanabilir kılıyor.
TÜİK verilerine göre, konut harcamalarının ardından en yüksek tüketim kalemi yüzde 21,9 ile ulaştırma oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler ise yüzde 20,6 ile üçüncü sırada yer aldı. Buna karşın eğitim, kültür, eğlence ve sağlık gibi sosyal refah unsurlarına ayrılan bütçenin payı yüzde 1-2 seviyelerinde kaldı.
Ekonomistler, konut ve gıda gibi zorunlu harcamaların artmasının, hane halkının tasarruf yapma kapasitesini sınırladığını ve bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Pazartesi
21 °
Salı
19.9 °
Çarşamba
22.4 °
