Yoksul kesimin gelirinin yüzde 63’ü barınma ve beslenmeye gidiyor

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılına ait Hane halkı Bütçe Araştırması sonuçları, toplumdaki gelir uçurumunun tüketim kalemlerine nasıl yansıdığını ortaya koydu.

KİRA VE GIDA EN YOKSULUN KAMBURU

Verilere göre, Türkiye genelinde hane halklarının en yüksek harcama kalemi yüzde 26 ile konut ve kira oldu. Hemen ardından yüzde 21,6 ile ulaştırma, yüzde 18,1 ile gıda ve alkolsüz içecekler geldi. Ancak bu genel tablo, gelir gruplarına göre kırıldığında çarpıcı farklar dikkat çekiyor.

En alt gelir grubundaki (birinci %20’lik dilim) haneler, bütçelerinin yüzde 33,2’sini kiraya, yüzde 30,4’ünü gıdaya, sadece yüzde 10,1’ini ulaşıma ayırabildi. Diğer bir deyişle, bu grupta geçim önceliği sadece barınma ve beslenme.

Gelir piramidinin zirvesindeki beşinci %20’lik dilimde yer alan haneler için öncelik farklı: Bu grup, ulaştırma harcamalarına (motorlu taşıt alımları, akaryakıt, yolcu taşımacılığı, araç bakım ve onarımı vb.) için yüzde 26,6’lık bütçe ayırırken, konut ve kiraya yalnızca yüzde 22,1, gıdaya ise yüzde 12,8 oranında harcama yaptı.

MAAŞLILAR İLE GİRİŞİMCİLER ARASINDA DA FARK BÜYÜK

Gelirin kaynağı da harcama alışkanlıklarını değiştiriyor. Maaş, ücret veya yevmiye ile geçinen haneler konut ve kiraya yüzde 24, gıdaya yüzde 16,4, ulaştırmaya yüzde 23 pay ayırdı. Müteşebbis geliriyle geçinen hanelerde ise ulaştırma harcamaları yüzde 26,4’e yükseldi; bu fark, girişimcilerin yaşam stilindeki hareketliliği yansıtıyor.

TEK BAŞINA YAŞAMANIN MALİYETİ DAHA AĞIR

Hanehalkı büyüklüğü azaldıkça kira yükü artıyor. Tek kişilik haneler, bütçelerinin yüzde 35,2’sini konut ve kiraya ayırırken, altı ve daha fazla kişiden oluşan hanelerde bu oran yüzde 22,4. Tek başına yaşamak konfor değil, daha fazla masraf anlamına geliyor.

EN ÇOK İSRAF EDİLEN ÜRÜN: MEYVE VE SEBZE

TÜİK verilerinin dikkat çekici bir diğer boyutu da gıda israfı. Gelir düzeyi yükseldikçe, gıda ürünlerinin çöpe atılma sıklığı da artıyor. En fazla israf edilen gıda kalemi, yüzde 40,1 ile taze meyve ve sebze oldu. Bunu yüzde 32 ile ekmek, yüzde 14,3 ile süt ve süt ürünleri takip etti.

TÜİK: “Gelir düzeyi arttıkça gıda ürünlerini çöpe atarak israf etme sıklığı artmaktadır.”