Afyonkarahisar Gastronomi festivali'nin 6.'si Motor Sporları merkezinde açık alanda yapıldı katılım oldukça yüksekti. Afyonkarahisar’ın lezzetlerini hem tadımladık hem de yerinde inceledik, bu yazımda sizlere Afyonkarahisar’ın coğrafi işaretli lezzetlerinden bahsedeceğim.
Afyonkarahisar, zengin tarihî mirası ve doğal güzelliklerinin yanı sıra, mutfağıyla da Türkiye’nin en dikkat çeken şehirlerinden biri. Özellikle coğrafi işaretli ürünleriyle yerel lezzetlerini ülke çapında tescillemiş ve bu tatlar, gastronomi dünyasında büyük ilgi görmektedir. Afyon’un mutfağı, geçmişin izlerini günümüz sofralarına taşırken, coğrafi işaretli ürünlerle de bu kültürel miras korunmakta ve gelecek nesillere aktarılmaktadır.
İlk olarak Afyon kaymağı’ndan bahsetmemek olmaz. Türkiye’de kahvaltı sofralarının baş tacı olan bu lezzet, Afyonkarahisar’ın verimli meralarında otlayan manda ve inek sütünden elde edilir. Afyon kaymağı tatlıların vazgeçilmez bir tamamlayıcısı ve lezzet kaynağıdır. Asıl tercih edilen kaymak manda sütünden elde edilendir. Manda kaymağı süt beyazı renginde olur, daha yağlıdır, daha lezzetli ve daha dayanıklıdır. Geleneksel yöntemlerle hazırlanan kaymak, yoğun kıvamı ve doğal tadıyla fark yaratır. Özellikle bal ve kaymak ikilisi, Afyon’un misafirperver sofralarının vazgeçilmez bir parçasıdır. Kaymak Kabak tatlısı, ekmek kadayıfı yanında ve lokum yapımında bol miktarda kullanılır.
Bir diğer ünlü ürün ise Afyon sucuğu ’dur. Geleneksel yöntemlerle üretilen Afyon sucuğu, doğal baharatlar ve kaliteli etle yapılır. Afyon’un bu tescilli lezzeti, Türk mutfağının et ürünleri içinde özel bir yere sahiptir. Özenle seçilen etlerin, özel baharat karışımlarıyla harmanlanıp doğal kurutma yöntemleriyle hazırlanması, Afyon sucuğunu eşsiz kılan unsurlar arasındadır. Kahvaltılardan mangal keyiflerine kadar birçok sofranın başköşesinde yer alan sucuk, coğrafi işaretle korunarak hem ulusal hem de uluslararası platformlarda tanınmaktadır. Yağlı dana kıyma kimyon, karabiber, tuz, kırmızı toz biber, pul biber, yenibahar ve dövülmüş sarımsak ile birlikte yoğrulan ve dinlendirilen ve sucuğun bağırsağa girmemiş halinden yapılır. Cumhuriyet sucukları ve ikbal sucukları da sucuk dönerleriyle üç gün boyunca alanda misafirlere sandviç ekmek arası sucuk döner ikram ettiler. Sucuk dönerler gerçekten çok lezzetliydi.
Afyon’un bir diğer coğrafi işaretli ürünü ise Afyon lokumu’dur. Yumuşak ve hafif yapısıyla, her ısırıkta damağınızda eriyen bu lokumlar, Afyon mutfağının tatlıya olan tutkusunun bir göstergesi gibidir. Farklı aromalarla zenginleştirilen lokumlar, özellikle badem ve fıstık gibi malzemelerle birleştiğinde bambaşka bir lezzet sunar. Afyon lokumu, sadece Türkiye’de değil, yurtdışında da büyük ilgi görmektedir. Akkent lokumları 1860 yılından beri hizmet veriyor ve üretim yapıyor. Dökme ve kutu lokumlar, pişmaniye, saray helvası imalatı yapılıyor. Lokumlarının lezzetinin sırrı yapımında krema değil hakiki manda kaymağı kullanılıyor olmasında ve %100 toz şeker kullanılmasında gizli. Alanda misafirlere lokum ikramı yaptılar. Akkent lokumları yurtiçinde olduğu kadar yurt dışında da çok seviliyor. Yaklaşık 20 ülkeye buradan Türk lokumu ihracatı yapılıyor.
Afyonkarahisar’ın mutfak kültürünü temsil eden bir başka önemli lezzet de keşkek’tir. Anadolu’nun birçok yerinde yapılan keşkek, Afyon’da daha farklı bir yorumla hazırlanır. Coğrafi işaretle koruma altına alınan Afyon keşkeği, özel buğday ve etin uzun süre kaynatılmasıyla elde edilen doyurucu ve besleyici bir yemektir. Düğünler ve özel günlerin baş tacı olan keşkek, Afyon’un geleneksel sofralarının da vazgeçilmezlerinden biridir. Kadın kooperatiflerinin sayısı her geçen gün artıyor ve yerel geleneksel yiyeceklerin korunmasına çok büyük katkı sunuyorlar. Şuhut Kadın kooperatifinde çömlek içerisinde fırında ağır ağır pişen kemikli etden yapılan keşkek üzerine salça sos ve tereyağ sos eklenerek sunulur ve harika bir lezzet ortaya çıkar.
Geleneksel taş fırınlarda pişirilen ve uzun süre bayatlamayan Patatesli Ekmek, Afyon’un doğal koşulları ve ustalarının el emeğiyle ortaya çıkan bir başka tescilli lezzettir. Hamurunun kıvamı ve pişirme tekniği, Afyon ekmeğini diğer ekmeklerden ayıran en önemli özelliklerdendir. Afyonkarahisar’ın coğrafi işaretli patatesli ekmeğini, ege Üniversitesi eğitmenlerinden Şef Rüya Cavlı’nın elinden alanda tadımladık. Patatesli Afyon ekmeğinin içeriğinde sarı buğday ve beyaz buğday unu karışımı, bunun üçte biri oranında ağırlıkça sarı patates, tuz, su, ekşi maya var. Hamur altı saat mayalanmaya ve fermantasyona bırakılıyor sonrasında pişiriliyor, ekmekler ekşi mayalı olduğundan uzun süre bozulmadan kalabiliyor.
Haşhaşlı katmer yine Afyonkarahisar’ın coğrafi işaret alan ve en çok tercih edilen lezzetlerinden. Sıvıyağ içerisine donyağı konularak eriyinceye kadar ısıtılır. Haşhaş bir miktar sıvı yağ ile karıştırılıp bir kenara alınır. Un, tuz ve ılık su karıştırılarak kulak memesi yumuşaklığında bir hamur hazırlanır. Üzeri ıslak bezle örtülerek dinlenmeye bırakılır. Dinlenmiş hamurdan büyükçe bezeler yapılır. Her beze baklava yardımıyla büyükçe açılır. Üzerine hazırlanmış yağ ve haşhaş karışımı sürülür. Hamur rulo haline getirilip küçük parçalar halinde kesilir. Elde edilen parçalar oklava ile yaklaşık 30-35 cm çapında açılır. Kızgın sacda ya da teflon tavada her iki tarafı çevrilerek ve hafifçe yağlanarak kızarıncaya kadar pişirilir. Sıcak servis edilir. Festivalde Kayra Börek tarafından sıcak sıcak ikram edilen haşhaşlı katmeri doyurucu ve lezzetli buldum.
Afyonkarahisar, sahip olduğu bu coğrafi işaretli lezzetlerle yalnızca bir turizm ve tarih merkezi olmanın ötesinde, gastronomi tutkunları için de bir cazibe noktası haline gelmiştir. Bu tescilli ürünler, şehrin kültürel mirasının korunmasına katkı sağlarken, yerel üreticilerin de emeklerinin karşılığını almasına olanak tanımaktadır. Afyon mutfağı, geçmişin lezzetlerini günümüzde yaşatmaya devam ederken, coğrafi işaretle tescillenen bu ürünler sayesinde gelecekte de büyük bir değer olarak varlığını sürdürecek.
Sizlerde Afyon’un kabak tatlısı, ekmek kadayıfı, Çullama Köfte, Zürbiye, Ağzı Açık, Bükme, Sakala Çarpan Çorbası, Afyon Sucuğu, Şebit, Paçık, Afyon Keşkeği, Haşhaşlı Pide sini merak ediyorsanız ve ayrıca şifalı kaplıca sularına girmek istiyorsanız Afyonkarahisar’ı ziyaret edebilirsiniz…
