Çukurova Uluslararası Havalimanı
Bir proje finansman ve uygulama yöntemi olan Kamu Özel İş Birliği’nin (KÖİ) Yap İşlet Devret (YİD) modeliyle yaptırılan Çukurova Havalimanı, geçen hafta sonu hizmete açıldı.
Artık biliniyor ki, sözleşmesi halktan saklanan bu modelle yaptırılan ve müteahhit şirkete kamu kaynaklarından ödenen döviz garantili alt yapı projeleri; kullanılmakta olan, işleyen mevcut kamu yatırımlarının kapatılıp durdurulmasıyla sonuçlanıyor.
Şehir hastaneleri için onlarca devlet hastanesinin kapatılması, İstanbul Havalimanı yapılınca, sapasağlam durumdaki Atatürk Havalimanı’nın pisti kırılarak kapatılmasında olduğu gibi, Çukurova Havalimanı için de 87 yıldır hizmet veren Adana Şakirpaşa Havaalanı yolcu trafiğine kapatıldı. Şakirpaşa Havalimanı’nın işlevselliği, kapatılmasının yanlış olacağı, Çukurova Havalimanı’nın, Adana’ya uzak olduğu yönündeki yoğun ve kamu yararı gözeten itirazlar, hiçbir şekilde dikkate alınmadı.
Zaten itirazların dikkate alınması, yani Şakirpaşa Havalimanı’nın işler durumda tutulması şaşırtıcı olurdu. Çünkü AKP iktidarının yönettiği devlette, KÖİ modelli projelerini icra eden kuruluşlar, yola baştan böyle bir “kararlılıkla” (!) çıkıyor.
Bu kararlılık, KÖİ müteahhitleriyle kurdukları çok özel iş birliğinin kaçınılmaz bir sonuçu. Misal, Şakirpaşa Havalimanı açık tutulsaydı, bu durum; sahibi, AKP’den 2019 yerel seçimlerinde Çerkezköy Belediye Başkanı adayı (Süleyman Kozuva) olan Kozuva şirketinin işleteceği Çukurova Havalimanı’nın yolcular tarafında daha az tercihiyle sonuçlanırdı. Bu da yolcu başına euro garantisi verilen havalimanı işletmesinin daha az para kazanması anlamına gelirdi.
Şu anda bölgede havayolu ulaşımı açısından zorunlu istikamete dönüşen Çukurova Havalimanı’nda verilen garantileri geçtiğimiz günlerde Prof. Uğur Emek, Karar gazetesindeki köşesinde açıkladı. Yolcu kapasitesini 8 milyon kişi olduğunu anımsatan Emek’in aktardığı bilgilere göre:
-25 yıl için kira olarak DHMİ’ye toplam 297 bin 100 avro+KDV avro ödeyecek olan şirkete, toplamda 126 milyon 421 bin 212 avro gelir garantisi verildi.
Bu da bugünün kuruyla yaklaşık 4,7 milyar TL’ye karşılık geliyor.
* * *
Çukurova Havalimanı’nı 25 yıl süreyle işletecek olan Kozuva Şirketler Grubu’nun bu amaçla kurduğu şirketin “45. Mükellef” olarak bütçeye eklendiğini söyleyebiliriz. Bu sayı, bütçeden her yıl kaynak ayrılan, garantili Yap İşlet Devret ve Yap Kirala Devret modelli projeleri işleten müteahhitlik şirketlerini ifade ediyor. 3. Köprü, Osmangazi Köprüsü, Çanakkale Köprüsü, Kuzey Marmara Otoyolu, Adana Niğde Otoyolu, Avrasya Tüneli, 3. Havalimanı, Zafer Havalimanı gibi akla ilk gelen ulaştırma altyapı projelerinin yanı sıra hizmete açılmış durumdaki şehir hastanesini işleten şirketlerin toplam sayısını yani.
Takip eden okurlar anımsayacaktır; geçtiğimiz haftalarda TBMM’de kabul edilen vergi yasası için hazırlanmış bir Etki Analizi’nden söz etmiştim. O analizde, KÖİ projeleri kapsamında elde edilen kazançlardan yüzde 25 yerine yüzde 30 vergi alınacak olan yükümlü sayısı 44 olarak kayda geçmişti.
Beş değil, on değil, on beş değil; her birini şirket şirket kamuoyunun yakından bildiği büyük müteahhitlik şirketlerinden oluşan bu 44 yükümlüden oluşan listeye Çukurova Havalimanı müteahhidi de eklenecek. Bütçeden bu şirketlere ayrılacak kaynağın artması anlamına geliyor elbette.
2024 yılı bütçesinde, otoyol, köprü, tünel ve şehir hastaneleri işletici şirketlerine yapılacak ödemeler için toplam 162,3 milyar TL kaynak ayrılmıştı.
Bakalım yıl sonu geldiğinde, bu tutarın ulaştığı büyüklük ne olacak. Döviz kurlarındaki artış ve ABD ile Avrupa enflasyonlarına göre yapılacak artış oranlarına ek olarak, yeni eklenen şirketler de bütçeden aktarılacak kaynağı katlayacaktır.
https://t24.com.tr/yazarlar/cigdem-toker/butceye-eklenecek-45-koi-yukumlusu,46007