Bazı devlet adamları vardır ki fikirleri bulundukları ülkelerin sınırlarını aşan, ebediyete intikal etseler bile unutulmayan değerli şahsiyetlerdir onlar. Topluma yol göstericilik vasıflarını hiçbir şekilde kaybetmezler, bir deniz feneri gibi insanların geleceğine ışık tutarlar. Yaşadıkları dönemde ortaya koydukları fikirler hâlen güncelliğini korur, sorunlara çözüm bulmada yararlanılan birincil kaynaklardır onlar.
Tam 21 yıl önce kaybettiğimiz Azerbaycan’ın merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev sadece kendi ülkesinde değil, Türkiye ve diğer ülkelerde de her zaman düşünceleriyle yaşayacak büyük Türk liderlerden biridir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yılı olan 1923’te Nahçıvan’da dünyaya gelen Aliyev, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) döneminde kamu kurumlarında başarılı çalışmalar yürütmüştür. Ülke çıkarlarının korunmasına yönelik hassasiyetinden dolayı kamu görevlerindeki kariyeri siyasete evrilmiştir.
Karabağ bölgesinde 1991 yılında başlayan savaş ülkeyi askerî, siyasi ve ekonomik olarak yormuştu. İstikrarsız bir süreçte 1993’te düzenlenen seçimlerde Cumhurbaşkanlığı görevine seçilen Haydar Aliyev, göreve gelir gelmez topyekûn gelişme hamlesini başlatmıştır.
Azerbaycan-Ermenistan savaşının devam ettiği bir dönemde ilk iş olarak askerî ekipmanlar modernize edilmiş, ordunun güçlendirilmesine konsantre olunmuştu. Sonrasında 1994 yılında Azerbaycan-Ermenistan arasındaki Birinci Karabağ Savaşı ateşkes anlaşması imzalanmıştı. Cumhurbaşkanı ve ekibi askerî ve siyasi krizi sonlandırarak ekonomik projelere odaklanmıştı.
Lokomotif sektör olarak tanımlayabileceğimiz petrol sektörü ülkenin ekonomisinde itici bir güç olmuştur. Merhum Cumhurbaşkanı, verdiği basın röportajlarında petrol gelirlerini Azerbaycan’ın kalkınmasında kullanıldığını, uluslararası arenadaki güçlü duruşunda petrolün de yeri olduğunu belirtmiştir.
Bağımsızlığın ilk yıllarında Azerbaycan’ın en büyük petrol havzalarından olan Azeri-Çırak-Güneşli ve Şahdeniz sahalarındaki petrolün dünya pazarlarına arz edilmesi için uluslararası şirketlerle enerji anlaşmaları yapılmıştır. İlk petrol üretiminin 1997’de başladığı bu sahalarda günümüze kadar yaklaşık 650 milyon ton petrol arzı yapıldığı tahmin edilmektedir.
Haydar Aliyev’in yüksek liderlik özelliği Azerbaycan’ın gücüyle birleşince ülke, dünya siyasetinde önemli bir konuma yükselmiştir. Diplomasiyi etkin kullanan Cumhurbaşkanı, bölge ülkeleri ile ilişkileri geliştirmiş, Türkiye ile kardeşliği pekiştirmiştir.
Cumhurbaşkanı’nın görev süresi içinde dış politikada genel itibarıyla denge politikası izlenmiştir. Rusya ve ABD ile ilişkiler düzeltilmiş, NATO ile iş birliği geliştirmek istenmiştir. Bunun yanında, Avrupa ile ilişkilerde kendine alan açmıştır. Ülke Avrupa Konseyi üyeliğine seçilmiş ve ilişkiler taçlanmıştır.
Türkiye ile ilişkileri her zaman ön planda tutan Haydar Aliyev, iki ülke arasında “Bir Millet İki Devlet” anlayışının oluşmasında büyük emeği vardır. Ayrıca, Türk dünyasında bir pusula gibi yol göstererek Türklük bilincinin artmasına katkı sağlamıştır.
Bunlara ek olarak, Türkiye ve Azerbaycan arasındaki kardeşlik ilişkilerinin derinleşmesindeki rolü yadsınamaz. Ülkemize karşı sevgisine, vatandaşlarımız da sevgiyle karşılık vermiştir. Hatta büyük devlet adamına sevgisini cadde, park ve tesis isimlerine onun ismini vererek somutlaştırmıştır.
“Lider olunur mu, doğulur mu” önermesini elbet sizler de duymuşsunuzdur. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in hayatını inceledikten sonra ve en büyük eseri Azerbaycan için üstün hizmetlerini öğrendikten sonra liderliğin sadece doğuştan bir armağan olarak gelebileceğine inanmaya başladım.
“Toplumumuzun gelecekteki ilerlemesi büyük ölçüde bugün gençlere ne ve nasıl öğrettiğimize bağlı olacaktır” diyen büyük liderin fikirlerinin sadece Azerbaycan ve bölge ülkeleriyle sınırlı kalmaması kanısındayım. Dünyanın diğer ülkelerindeki gençlere de onun fikirlerini iletebilirsek toplum hayatının aksayan yönlerinin gelecekte düzene gireceğine ilişkin öngörüde bulunuyorum.
