Koçi Bey, Sultan IV. Murat ve I. İbrahim dönemlerinde yaşamış, bu iki padişaha da devletteki bozulmalar hakkında “layiha”lar, raporlar sunmuş yüksek dereceli bir bürokrattır. Doğum tarihi bilinmiyor, vefatı 1650 olarak tahmin ediliyor. Kısaca, 17. yüzyıl düşünürüdür.
Koçi Bey’in bahsettiği konuların pek çoğu geçmişte kalmıştır. Timar arazisinin dağıtımındaki yolsuzluklar, yeniçeri ocağının ve “sipahi” denilen tarıma bağlı atlı savaşçılar ordusunun dejenere olması, medresede cehalet…
Mesela, Osmanlı yükselişinde büyük rol oynayan sipahiler, Avrupa’nın ateşli silahlarla donanmış piyadesi karşısında işe yaramaz hale gelmişti, daha sanayi devriminden de önce… Timar ve zeamet şeklindeki toprak rejimi bugün hayal dahi edilemez…
Fakat rüşvet, liyakatsiz atamalar, kuralsızlık, keyfilik, israf, eğitimin yozlaşması bütün çağlarda devletleri ve toplumları bozan faktörlerdir. Koçi Bey’i bu gözle okumak gerekir.
DEVLETTE BOZULMA
Bu yazımda, tarihçi Zuhuri Danışman’ın “Koçi Bey Risalesi” adlı yayınından alıntılar yapacağım. Koçi Bey’e göre, bozulma Kanuni Süleyman zamanında başladı. Divan...
