Orta Vadeli Program açıklandı. Diyorlar ki, yol haritamız bu program olacak. Mesela siz de bir işletmenin programını yapıyorsanız OVP’ye göre yol haritanızı belirleyin.
Önce şu dolar hedefine bakalım. OVP direkt dolar hedefi vermiyor. 2024 GSYH’sını TL bazında ve dolar bazında verdiği için buradan dolar hedefini görebiliyoruz.
OVP diyor ki, 2024 yılı GSYH TL bazında 44 trilyon 218 milyar lira olacak. Dolar bazında GSYH ise 1 trilyon 331 milyar dolar olacak. Yani ortalama dolar kuru 33,22 lira olarak hesaplanıyor.
Bu yılın ilk çeyreğinde GSYH 18 trilyon 808 milyar lira oldu. Dolar olarak ise 594 milyar 886 milyon dolar ediyor. Böylece bu yılın ilk çeyreğinde GSYH hesabında ortalama dolar kuru 31,616 TL’ye geldi.
OVP’ye göre yılın ikinci yarısında TL bazında GSYH 25 trilyon 410 milyar lira olacak. Bu 25,4 trilyon lira gelirin dolar karşılığı 736 milyar 114 milyon dolar olacaktır. Böylece OVP 2024 yılı ikinci yarısında ortalama dolar kurunu 34.519 lira olarak hesaplamış oluyor.
Temmuz ve ağustos aylarının ortalama dolar kuru 33,209 lira olduğundan yılın kalan aylarında 34,519 lira için yıl sonu dolar kurunun 36,14 liraya gelmesi gerekiyor.
Not: Basit dolar hedefi yerine GSYH ağırlığı ile ortalama dolar kurunu hesaplıyoruz.
Kısaca OVP’ye göre yılın kalanında dolar kuru yaklaşık yüzde 6,4 artış gösterecek. Bu ise aylık ortalama yüzde 1,86 artış demek. Bu ise artık Merkez Bankası’nın yıllık yüzde 38’lik hedefinin çöpe gittiğini göstermektedir. Ama aynı zamanda yılın kalanında kur artışının enflasyon hedefine uyumlu artacağı da öngörülmektedir.
OVP’de benim gördüğüm iki temel nokta var: Büyüme ve vergi
Mehmet Şimşek sürekli dezenflasyon dönemine haziran ayında girdiğimizi söylüyor. Ve bu doğru…
Lakin nisan-mayıs-haziran aylarını kapsayan büyüme oranının yüzde 2,5 geldiğini, bu büyüme oranında sadece haziran aynın dezenflasyon dönemi olduğunu düşünelim. Acaba dezenflasyon sürecinin etkisinde kalacak yılın geri kalan aylarında bu büyüme gelir mi?
Hiç sanmıyorum…
Hatta büyümeyi bırakın, çok güçlü ihtimal küçülme bile görebiliriz.
Hatta şu noktaya da bakalım: Bu yılın ilk 6 ayında ortalama istihdam 32 milyon 355 bin kişi. OVP’ye göre 2024 yılı istihdamı 32 milyon 668 bin kişi olacak.
OVP diyor ki, 2024 yılında yüzde 3,5 büyüme olacak. Yılın ilk yarısında yüzde 3,8 büyüme olduğuna göre kalan aylarda yüzde 3,2 büyüme gerekiyor. Acaba yılın kalanında yüzde 3,2 büyüme ile 313 bin istihdam artışı mı öngörülüyor? Oysa 2025 yılında yüzde 4,0 büyümeye karşılık 532 bin kişilik istihdam artışı öngörülmektedir.
Gelelim vergi işine…
Diyorlar ki, 44,2 trilyon gelirden 7 trilyon 688 milyar lira vergi toplayacağız. Ama 2025 yılında 61 trilyon 540 milyar gelirden 11 trilyon 242 milyar lira vergi toplanacak. GSYH TL bazında yüzde 39,2 artarken vergi gelirleri %46,2 artacak.
Kısaca vergi yine bizim önceliğimiz olacak.
2023 yılında vergi gelirlerinin GSYH’ya oranı %17,1 iken bu oran 2024 yılında yüzde 18,3’e çıkacak. Eskiye göre 734 milyar lira daha fazla vergi ödemiş olacağız.
Burada şu notu düşeyim: Vergi mesele değil; asıl mesele verimsizlik. Kamuya daha çok vergi ödedikçe kamusal hizmetlerin kalitesi artmıyor.
Mesela saraylar yapılıyor; mesela konvoylar, uçaklar alınıyor. Kamudaki savurganlık ülkemizin en temel sorunlarından biri haline gelmiştir.
Vergiler hizmet olarak değil külfet olarak vatandaşa geri dönmektedir. Bu zincir kırılmalıdır.
Ve son nokta.
OVP maalesef çelişkilerle dolu veya mucizeler beklenen bir program olmuş. Tutmayacağı kesin olmasına rağmen yazılmış bir yol haritası.
Ya enflasyon düşmeyecek ya da Türkiye büyümeyecek… Tercihsizliğin yansıması bir OVP karşımızda.
Gerçi eskiye göre yine de tutarlı ama beklenen tutarlılık olmamış. Bekleyip göreceğiz…
https://www.karar.com/yazarlar/ibrahim-kahveci/mucizeler-programi-1601124